Ilay Beeldsnijder
Velen weten dat Nederland de slavernij op 1 juli 1863 heeft afgeschaft. Anno 2018 is het logisch dat slavenhandel en slavernij verboden zijn. De vraag waarom het nu verboden is om mensen gedwongen arbeid te laten verrichten, wordt niet gesteld omdat het antwoord zo evident lijkt. Een groep mensen onderdrukken, misbruiken, martelen en onder extreem slechte omstandigheden onbetaald laten werken, is niet meer van deze tijd. Toch is het een hele lange periode wél gangbaar geweest. Eeuwenlang hebben Europeanen mensen vanuit de westkust van Afrika naar Zuid-Amerika vervoerd en daar gedwongen laten werken. Dat dat nu niet meer de alledaagse realiteit is, is dan toch opmerkelijk. Dat betekent dat er ergens een omslagpunt is geweest. Dat er op een gegeven moment mensen met macht/invloed gezegd hebben dat er iets moest veranderen.
Opvallend is dat Nederland geen grote abolitionistische beweging heeft gekend. Als we naar Europa kijken zien we vooral dat het Verenigd Koninkrijk een sterke abolitionistische beweging heeft gehad. Toen de mensen daar in de gaten kregen hoe er werd omgegaan met de tot slaaf gemaakten, begonnen ze bezwaar te maken. Er werd moeite gedaan om de verhalen van de boten te verzamelen, ze te bundelen en onder de massa te verspreiden. Zo werd er draagvlak gecreëerd voor het anti-slavenhandel sentiment. Langzaam maar zeker raakten steeds meer mensen ervan overtuigd dat de slavenhandel moest stoppen.
Wat wel interessant is aan deze beweging is dat de zwarte man nog steeds als minderwaardig wordt beschouwd. Er is dan wel de wetenschap dat een medemens niet zo behandeld kan worden, maar het beeld dat een zwart persoon minderwaardig is, blijft bestaan.
Dit is goed terug te zien in de afbeeldingen die destijds werden gebruikt om de boodschap te verspreiden. De tot slaaf gemaakte is vaak smekend afgebeeld en wordt letterlijk onder de witte man geplaatst. We zien op deze pamfletten ook goed hoe religieus de abolitionistische beweging was. Het idee was dat de tot slaaf gemaakten gered konden worden als ze zich tot Christus zouden keren. Er wordt nog niet gesproken over de zwarte man die volwaardig lid kan worden van de samenleving. De abolitionisten streefden alleen naar een menselijker behandeling. Het idee dat zwarte en witte personen dezelfde status zouden moeten hebben, is nog te extreem.
Nadat de druk van de samenleving toeneemt schaft het Engelse parlement de slavenhandel af. In 1814 sluit Nederland een verdrag met Groot-Brittanie. Dit verdrag betreft de teruggave van bepaalde koloniën. Opvallend is dat er ook een clausule wordt opgenomen waarin Nederland belooft de slavenhandel af te schaffen. De Engelsen willen deze clausule opgenomen hebben omdat het anders de concurrentiepositie van de Engelse schippers sterk zou verslechteren. Dit is een heel interessant detail. Dit betekent namelijk dat Nederland niet stopt met de slavenhandel omdat het ethisch verantwoord is, maar om politieke redenen. Nederland moest het verdrag namelijk wel ondertekenen, anders zouden ze grondgebied verliezen. Engeland had dus een machtspositie en kon de clausule er in krijgen. In datzelfde jaar schaft koning Willem I per Koninklijk Besluit de slavenhandel af. Dit is ter implementering van het internationale verdrag.